Furðufrétt um tjón og ábyrgð

Í Morgunblaðinu 1. maí 2014 er skrítin frétt um framkvæmdir á Lýsisreit við Grandaveg í Reykjavík. Í fréttinni má glögglega lesa um hvert regluverk hins opinbera er að leiða samfélagið. Í sem stystu máli virðist sem eigendur fasteigna í grennd við Lýsisreitinn telji hús sín hafa orðið fyrir tjóni vegna sprengingar á mikilli löpp á Lýsisreitnum.

Ekkert fer fyrir því í fréttinni í hverju tjón þetta er fólgið, en hins vegar ítrekað vitnað í forstjóra verktakafyrirtækisins sem vinnur við að sprengja klöppina. Hann segir m.a.: „Okkur finnst það hálf hjákátlegt að ætlast sé til þess að við borgum fyrir tjón sem verður þegar við erum að vinna innan ramma reglugerða.”, og einnig „Við erum að vinna eftir reglum sem yfirvöld setja og þetta er eins og með umferðarlögin. Þú  getur ekki verið skaðabótaskyldur vegna óljóss tjóns sem verður annars staðar þegar þú ferð eftir reglunum.” í frétt af sama máli á mbl.is eru efnistök hins vegar nokkuð önnur.

En samkvæmt orðum verktakans er málið þá þannig að ef regluverk hins opinbera tekur til einhverrar starfsemi, hverju tagi sem nefnist, og unnið er innan þess, bera framkvæmda- eða framleiðsluaðili enga ábyrgð á afleiddu tjóni er kann að hljótast af viðkomandi starfsemi. Væntanlega er ábyrgðin þá orðin hins opinbera, eða hvað?

Erum við þá ekki betur komin án regluverksins ? Duga okkur ekki einfaldlega almenn lög um skaðabótaábyrgð?

Undirverktakanum á Lýsisreitnum rataðist þó loks rétt orð á munn þegar hann sagði:  „…það ætti að vera eðlilegra að byggingaraðilinn, eða sá sem hagnast á framkvæmdunum, beri tjón,…”

Er það ekki hin einfalda niðurstaða sem enga nefnd hjá borginni þarf til að fjalla um. Þétting byggðar er vafalítið jákvætt markmið í mörgum hverfum borgarinnar. En kostnaðurinn við framkvæmdina á að falla á framkvæmdaaðilann, hvorki nágranna né skattgreiðendur. Það þarf enga nefnd til að komast að þeirri einföldu niðurstöðu.

Getur regluverk hins opinbera aflétt ábyrgð okkar á eigin gerðum? Er það framtíðardraumur reglugerðarsamfélagsins - að enginn beri ábyrgð á gerðum sínum og öllu megi vísa til hins opinbera?

Verst að einn hópur hefur aldrei, og mun aldrei, bera ábyrgð á gerðum sínum; reglusmiðirnir. Kannski væri eðlilegast að kalla þá til ábyrgðar. Þá myndi regluverkið fljótt minnka.

 

Íbúar í mál vegna sprengitjóns

Fleiri hugsjónamenn á þing

Í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins í kraganum tekur þátt ungur sálfræðinemi, Sævar Már Gústavsson, sem vakið hefur athygli fyrir skelegga framkomu á kynningarfundum í kjördæminu. Hann birti á netinu ræðuna sem hann hefur flutt á þessum fundum og er það vel þess virði að endurbirta hér hluta hennar. Það er einmitt róttæk nálgun Sævars sem þörf er á í íslensk stjórnmál í dag. Í þessu prófkjöri eru margir góðir valkostir til endurnýjunar s.s. Bryndís Loftsdóttir, Elín Hirst, Gunnlaugur Snær og Óli Björn, svo nokkur séu nefnd, en full ástæða til að láta ferskan fulltrúa yngri kynslóðarinnar fylgja með.

 

En meðal þess sem Sævar segir í ræðu sinni: 

 

„Allir samaldrar mínir sem ég hef rætt stjórnmál við, eru sammála um að Ísland er á kolrangri leið. Þeim kvíðir skuldabagganum sem við fáum í arf, þeirri skattbyrði sem mun þrengja að okkur og því ófrelsi sem virðist aukast frá degi til dags. Ef við viljum ferðast til útlanda og geta keypt okkur smáræði þá er okkur skammtaður gjaldeyrir og auk þess er fylgst með eyðslu okkar á meðan dvöl okkar erlendis stendur. Aldrei nokkurn tímann hefur skömmtun og eftirlit ríkisins þótt heillandi meðal ungs fólks eða annara aldurshópa. Undir stjórn vinstri flokkanna hefur óttinn um „Stóra Bróður“ orðið að veruleika – og svo dirfast sumir þingmenn Sjálfstæðisflokksins til þess að styðja forvirkar rannsóknarheimildir sem eru í hrópandi ósamræmi við frjálst samfélag. Forgangsröðun íslenska ríkisins er kolröng, og það hefur komið okkur í þær ógöngur sem við stöndum nú í.

 

Mér gremst að á meðan hjartaþræðingatæki bila í miðri skurðaðgerð þá dirfist fólk til þess að verja ríkisrekstur Hörpunnar, listamannalaun, rándýrar ESB viðræður og ríkisstyrki til stjórnmálaflokka – þessi forgangsröðun er siðferðislega röng og hættuleg af margvíslegum ástæðum. Það þarf að efla heilbrigðiskerfið til muna og það er best gert með frekari aðkomu einkaaðila til þess að þjónusta landsmenn. En miðstýrt heilbrigiðskerfi mun alltaf vera óhagkvæmt og lakara en það gæti orðið vegna íhaldssemi stjórnkerfisins gagnvart nýrri þekkingu og kröfu neytenda. Enginn vill þurfa lifa við eingöngu ríkisrekið heilbrigðiskerfi þar sem tækin eru límd saman og mannekla er í hverju rými.

 

Íslenska menntakerfið er einnig úrelt. Allt er þetta miðstýringu innan menntakerfisins að þakka. Ég legg til að aðalnámskrá verði afnumin fyrir öll skólastig, það á einnig við um Námsgagnastofnun. Nemendur, foreldrar, skólastjórnendur og kennarar eru best til þess fallnir að ákveða hvernig kennslu sé háttað við hvern skóla fyrir sig og hvaða bækur skuli vera kenndar, ekki einn almáttugur menntamálaráðherra. Með því að auka fjölbreytni og samkeppni milli skóla fæst betri menntun sem skilar betur menntuðum einstaklingum út í atvinnulífið.

 

Ef Íslendingar eiga einhvern tímann að vinna sig út úr þeim efnahagsaðstæðum sem við lifum við, þá er mikilvægt að einstaklingum séu gefnar frjálsar hendur til þess að skapa verðmæti. Það hefur sýnt sig í gegnum tíðina að ríkið er ekki vel til þess fallið að koma á fót sterku efnahagskerfi því hagsmunaárekstar stjórnmálamanna munu alltaf koma í veg fyrir skilvirkt efnahagslíf. Þess vegna þarf að leggja niður og lækka ótal skatta, gjöld og óþarfa reglur sem hamla vexti hagkerfisins. Auk lækkun skatta þá þarf að ráðast í umfangsmikinn niðurskurð og tala ég fyrir fjárlagatillögum SUS sem eru róttækar og raunhæfar."